Gemicilerin en yakın dostu, tarihin sessiz tanıkları olan deniz fenerleri asırlardır güvenli seyir imkanı tanıyor. Türkiye de deniz fenerleri açısından son derece zengin ülkelerden biri. Öyle ki tüm kıyılarımızda toplam 369 adet deniz feneri bulunuyor. Sadece ışık vermekle kalmayan deniz fenerleri aynı zamanda hava raporu sağlama, sis işareti yayma, yansıtma sistemleri ile sığlık ve kayalık alanlara dikkat çekme gibi görevlerde de yer alıyor. Tabii ki hepsinin farklı bir hikayesi de var. Gelin en önemli deniz fenerlerine yakından bakalım:
1. Rumeli Feneri
Ülkemizdeki kule boyuna göre en yüksek deniz feneri olan Rumeli Feneri'dir. Aslında yapımı sırasında sürekli yıkılan fenerin bu durumunu, köylüler civarda bulunan bir yatırın bulunmasına bağlar. Dönemin fenerlerini yapım ve işletme hakkını ellerinde bulunduran Fransızlar bu durumu önce anlamasalar da Osmanlılar ile ilişki içinde olduklarından sonraları çözerler ve fenerin yakınlarına bir türbe yaparlar. Böylece köylüler rahat eder. Günümüzde Saltuk Baba Türbesi olarak bilinen türbe halen ziyaretçilere açıktır.
2. Fenerbahçe Feneri
Tarihe en yakından tanıklık eden ve 20 metre uzunluğa sahip olan Fenerbahçe Feneri taa Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapılmıştır. İstanbul'un en güzide manzaralarına açılsa da aslında kanlı bir tarihi vardır. Osmanlı'nın pek çok paşa ve sadrazamları bu fenerde boğdurulmuş ve kelleleri Marmara Denizi'nin derinliklerine atılmıştır.
Tarihteki bazı kaynaklara göre Fenerbahçe Feneri iletişimde de kullanılırmış Fenerin arka kısmında yer alan başka bir kuleden aldığı bilgi ışıkla kodlanarak, karşı taraftaki saraya aktarılırmış.
3. Alanya Feneri
Türkiye'de deniz seviyesinden en yüksekte yer alan fener unvanına sahip olan Alanya Feneri sadece 6 metre olmasına rağmen en yüksek burçlardan birine oturtulmuştur. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa 1720 yılına kadar uzanan tarihi ile ülkemizin en eskilerinden biri olan Alanya Feneri aynı zamanda odak uzaklığı güçlendirilmiş 4 farklı panele de sahip. Çalışma mekanizması adeta bir gardiyan gibi işleyen sistemde kule içinde yer alan çelik teller aşağıya doğru inen ağırlıklara bağlıdır. Ağırlıklar yavaş yavaş inerken, ışık kolunu harekete geçirir ve mekanik hareket seyrini tamamladığında ışık söner.
4. Ahırkapı Feneri
Osmanlı padişahı 3. Osman döneminde Mısır'a giden bir kalyonun Kumkapı açıklarında karaya oturması sebebiyle inşa edilen Ahırkapı Feneri 36 metre yüksekliğe sahiptir. Yaşanan kalyon kazasında denizcilerden birinin fener bulunsaydı kazanın olmayacağına dair görüşü nedeniyle yaptırılmıştır. Yapıldığı yıllarda ışık teknolojisinin yeterli olmaması nedeniyle 12 adet kandille aydınlatılan Ahırkapı Feneri'ndeki kandiller senede 1200 litre zeytinyağı tüketiyormuş. Hatta o yıllarda İngiltere'nin kullandığı kandiller için balina yağı kullanıldığı biliniyormuş.
Ahırkapı Feneri günümüzde İstanbul Boğazı'na giriş-çıkış yapan gemiler için son derece önemlidir. Geçmişte gaz yağı lambası ile kandil kullanılsa da sonraki yıllarda LPG ve elektrik sistemi kullanıma girmiştir. Fransa tarafından icat edilen kurmalı mekanik ışık sistemi günümüzde de kullanılır. Işık kaynağı önünden geçen bir perde, ışıkta çakmalara neden olarak gemilere yol gösterir.
5. Anadolu Feneri
İstanbul'un Asya tarafında Yom Burnu üzerinde bulunan Anadolu Feneri, hemen karşısındaki Rumeli Feneri'nden 2 deniz mili uzaklıkta yer alır. Halen ilk günkü gibi korunan fenere ait ışık, açık havada 16 deniz mili uzaktan görülebilir. Bulunduğu köye de kendi adını veren fener, Kırım Savaşı sırasında İngiliz ve Fransız gemilerinin boğaz girişini görebilmeleri için yaptırılmıştır. 1856 yılında işletme hakkı Fransızlara verilen bu işletme hakkına ait imtiyaz süresi dolunca 1933'te tamamen kontrol Türklere geçmiştir.
20 metre uzunluğundaki fenerin yalnızca Beykoz tarafı karanlıktadır. Deniz seviyesinden 75 metre yükseklikte yer alan fener saniyede bir beyaz ışık verir ve 18 saniye sonra yeniden ışık çakması yapar.
6. Şile Feneri
İstanbul'un şirin ilçelerinden biri olan Şile'de yer alan fener, hem İstanbul'a hem de Karadeniz'e hizmet verir. Dünyanın ikinci, Türkiye'nin de en büyük deniz feneri olan Şile Feneri Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1859 yılında yapılmıştır. Deniz seviyesinden 60 metre yüksekte yer alan fenerin görüş mesafesi 20 deniz milidir. Kurmalı sistemle ve 3 fitilli gaz lambası ile faaliyetine başlayan Şile Feneri 1968 yılında elektrikli çalışma sistemine geçmiştir. 150 yıllık bir tarihe sahip olan fener, günümüzde müzeye çevrilmiş olup ziyarete açıktır.
7. Bodrum Feneri
Hakkında "bundan daha güzel bir manzaraya bakan deniz feneri olamaz" şeklinde ithamlarda bulunulan Bodrum Feneri, konumunun verdiği avantajı sonuna kadar hak ediyor. Türkiye'nin en hareketli ve en güzel limanının girişinde yer alan fener, çevresindeki restoran ve kafeler ile bütünleşerek, kendisi göremeye gelenlere muhteşem bir manzara sunuyor. Özellikle Bodrum Kalesi üzerinde deniz fenerine karşı kahve yudumlama keyfi sunan fener, fotoğraf severlerin de her bir karesine ruh ve coşku katıyor.
8. Kız Kulesi Feneri
Türkiye'nin en narin, en romantik ve en cesur deniz fenerinden olan Kız Kulesi Feneri, İstanbul siluetinin belki de en güzel seyredildiği bir noktada yer alıyor. İstanbul Boğazı'na giren gemilerin tam karşılarına çıkan Kız Kulesi Feneri, eskiden oldukça yalnızken günümüzde turistik gezilere açılması sayesinde sayısız kişiye ev sahipliği yapıyor. Hakkında pek çok rivayet olan kule için kralın kızı, Battal Gazi ve Yunan mitolojisine kadar pek çok hikaye anlatılıyor.
Yoğun deniz trafiği içerisinde durmaksızın hizmet veren fenerin kırmızı çakan feneri 1857 yılından beri hizmet vermeye devam ediyor. Kimi zaman şehir hatları vapuru, kimi zaman feribot seferleri kimi zaman da LPG yüklü tankerlere yön veren Kız Kulesi Feneri, tüm görkemiyle pek çok şairin şiirlerinde dahi yer alıyor. Günümüzde bu romantik güzelliği gezmek isteyenler Salacak Sahili'nden tekneler ile ulaşım sağlayabiliyor.
