Kraterler bir meteorun asteroidin ya da kuyruklu yıldızın bir gezegen ya da uyduya çarpmasıyla oluşur. Güneş sistemimizdeki her gezegen ve uydu da geçmişi boyunca bombardımana uğramıştır. Ay, Mars ya da Merkür gibi gezegenlerin yüzeylerindeki kraterler net bir şekilde görülebiliyor; fakat dünyamızın yüzeyi jeolojik değişimler sayesinde düzenli olarak bu izleri siliyor. Yine de dünya üzerinde yaklaşık 170 adet krater bulunuyor. Gelin en ilginçlerine birlikte bakalım.
1 – Roter Kamm Krateri
Yer: Namibya Namibya’nın Namib Çölü’nde yer alan Roter Kamm Krateri’nin çapı yaklaşık 2 buçuk kilometre ve derinliği 130 metre. 3,7 milyon yıl kadar önce büyük bir taşıt büyüklüğündeki bir meteorun dünyaya çarpması sonucu oluşan krater, net bir şekilde görülebiliyor; ancak kraterin içi yaklaşık 100 metre kalınlığında bir kum tabakası ile kaplı.
2 – Kaali Krateri
Yer: Estonya Kaali Krateri’ni oluşturan meteor, Dünya’ya 4. ila 8. yüzyıllar arasında bir dönemde çarpmış. 5 ila 10 kilometre yükseklikte atmosfer içerisinde parçalanan meteor, Dünya’ya parçalar halinde düşmüş. Bir kilometrelik bir yarıçap içerisinde 8 küçük krater oluşturan meteorun yarattığı kraterlerin en büyüğü 110 metre genişliğinde ve 22 metre derinliğinde.
3 – Tenoumer Krateri
Yer: Moritanya Neredeyse kusursuz bir çember şeklindeki krater 1,9 kilometre genişliğinde ve 100 metre yüksekliğinde bir çevreye sahip. Moritanya sınırları içerisinde Sahra Çölü’nün batı kısmında yer alan krater, modern jeologlara göre kesinlikle bir meteor çarpması sonucu oluşmuş. Çünkü krater çevresindeki taşlar bir etki sonucu erimiş. Uzmanlara göre bu olay 10 bin ila 30 bin yıl öncesinde yaşanmış.
4 – Barringer Krateri
Yer: ABD Barringer Krateri, dünyanın en bilinen ve en iyi korunmuş krateri olma özelliği taşıyor. Kraterin ismi, bu göçüğün meteor etkisiyle olduğunu ilk ortaya atan kişi olan Daniel Barringer’den geliyor ve kraterin sahibi hala Barringer ailesi. Kratere verilen isimler arasında Meteor Krateri ve Arizona Krateri de var. 1200 metre çapında ve 170 metre derinliğindeki kraterin saniyede 12,8 kilometre hızla, yaklaşık 40 bin sene önce Dünya’ya çarptığı tahmin ediliyor.
5 – Wolfe Creek Krateri
Yer: Avustralya Wolfe Creek Krateri, Dünya’ya 300 bin sene önce çarpmış bir meteor etkisiyle oluşmuş. Meteor, yaklaşık 50 bin tonluk bir kütleye sahipmiş ve yarattığı krater de 875 metre çapında. Şu anda 60 metre derinliğinde olan kraterin ilk çarpışmadan sonra 120 metre derinliğinde olduğu fakat sonradan kumla dolduğu tahmin ediliyor.
6 – Amguid Krateri
Yer: Cezayir Nispeten genç sayılabilecek bir krater olan Amguid Krateri, yaklaşık 100 bin sene önce bir meteorun Dünya’ya çarpması ile oluşmuş. Güneybatı Cezayir’de ücra bir konumda bulunan kraterin neredeyse kusursuz dairesel çapı 450 metre ve krater 30 metre derinliğinde. Merkezi düzleşmiş durumda olan kraterin çevresi birkaç metre çapındaki kumtaşı blokları ile kaplı.
7 – Pingualuit Krateri
Yer: Kanada Pingualuit Krateri yaklaşık 1,4 milyon yıl önce, Hiroşima’ya atılan atom bombasının 8500 katı büyüklüğünde bir etki yaratmış bir meteorun çarpması sonucuyla oluşmuş devasa bir krater. 3,44 kilometre çapındaki kraterin çevresi 160 metre yükseklikte ve derinliği 400 metre. Kraterin dibindeki gölün derinliği 270 metre ve Dünya üzerindeki en saf suya sahip yerlerden biri.
8 – Gosses Bluff Krateri
Yer: Avustralya Avustralya’nın merkezine oldukça yakın bir konumda olan Gosses Bluff Krateri’nin yaklaşık 142 milyon yıl önce Dünya’ya çarpan bir asteroid veya kuyruklu yıldızın etkisiyle oluştuğu düşünülüyor. Kraterin coğrafi faktörlerle etkileşimi sonucu şu anki çapı 6 kilometre kadar; ancak çarpışmanın olduğu dönemde çapının 22 kilometre civarında olduğu düşünülüyor.
9 – Monturaqui Krateri
Yer: Şili Şili’de, Salar de Atacama’nın güneyinde yer alan Monturaqui Krateri’nin güncel boyutları 460 metre çapa ve 34 metre derinliğe sahip. Çarpışmanın yaklaşık 1 milyon yıl önce yaşandığı düşünülüyor. Bölgedeki coğrafi koşullar sayesinde krater hala net bir şekilde görülebiliyor. Monturaqui’nin genel özellikleri 2004 yılında Spirit uzay aracı tarafından Mars yüzeyinde bulunan Bonneville Krateri’ne büyük benzerlikler gösteriyor.
10 – Tswaing Krateri
Yer: Güney Afrika Tswaing Krateri, kumlu ve çakıllı bir yapıya sahip, 30 ila 50 metre çapındaki bir meteorun yaklaşık 220 bin yıl kadar önce Dünya’ya çarpması sonucu oluşmuş. Kraterin merkezinde kaynak suları ve yağmur suları ile oluşmuş bir göl bulunuyor. Taş Devri’nden kalma araç gereçler, bu kraterin o dönemde avlanmak ve tuz almak için sıkça ziyaret edildiğini gösteriyor. Yerel Tswana kabileleri de buraya Tswaing ismini vermiş ki bu “Tuz Yeri” anlamına geliyor.
