Guatemala

Orta Amerika ülkesi Guatemala, Mayalara dayanan tarihi, büyük dağları, muhteşem kumsallarıyla egzotik ve aynı zamanda keşfedilmeyi bekleyen bir ülkedir.UNESCO Dünya Mirasını Koruma Listesindeki antik kentleri ve çok kültürlü yapısıyla benzersiz olan ve “ağaçların yeri” anlamına gelen ülke doğası ve iklimiyle de büyüleyicidir. 108,889 kilometrekarelik alana yayılmış bu küçük ülkenin kütüphane ve müzelerini mutlaka ziyaret edin. Bayrağının ortasındaki quetzal kuşunun milli sembolü olduğu Guatemala’yı ziyaret ettiğinizde Ulusal Kütüphanesi ve Arkeoloji ve Etnoloji Müzesi uğramanız gereken adresler arasında başı çekmektedir. Guatemala’da nüfusun büyük kısmını Ladinolaroluşturur. Avrupalı İspanyol karışımı ladinoların yanı sıra Guatemala Kızılderilileri toplumsal yapı da önemli yere sahiptir.

Ben, Rigoberta Menchú kitabının yazarı ve Nobel Barış Ödülü’nün sahibi Rigobert Menchú’nun memleketi Guatemala uzun yıllar kolonyel yaptırımlara karşı mücadele vermiştir. Okuma yazma oranının düşük olduğu ülkenin son dönemdeki devlet politikası bunu arttırmak yönündedir. Özgün müzikleri, kendine has mutfağı ve sanatıyla çok zengin bir kültüre sahip olan ülke turistik açıdan hayli çekicidir.

Travel Deeper - Guatemala from Gareth Leonard on Vimeo.

Başkenti Guatemala City olan Guatemala 22 departmana ve 335 kasabaya bölünmüştür. Beş bölgeden oluşan ülkenin bölgelerinden Central Highlands başkenti de içine alır. Bir diğer bölgesi Western Highlands’in pek çok Maya kentine ve Atitlan Irmağına ev sahipliği yaptığı ülkede Karayip Kıyısı bölgesi sıcak iklimi ve kumsallarıyla ünlüdür. Balta girmemiş bölge olarak da tasvir edilen Petén bölgesinin en etkileyici Maya kalıntılarına ev sahipliği yaptığı Guatemala’nın beşinci bölgesi Pasifik Highlands ise Pasifik kumsallarıyla oldukça davetkârdır. Zengin kültürüyle Coban ülkenin önemli kentlerindendir. Ayrıca İspanya kolonizasyonu döneminde başkent olarak kullanılan Antigua Guatemala Dünya Mirası Listesindeki kentidir. Ülkenin diğer önemli kentleri arasında Panajachel, Puerto Barrios, Mayalardan kalma harabeleriyle Tikal’in bulunduğu Flores ve ikinci en büyük kenti Quetzaltenango sayılabilir.

Guatemala Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından vize istememektedir. Ancak Türkiye’den Guatemala’ya direkt uçuş yoktur. Bu yüzden ülkeye gitmek için Amerika, Meksika, İngiltere, İberia ve Kanada üzerinden ya da diğer Latin Amerika ülkeleri üzerinden aktarma yapabilirsiniz Çeşitli havayolu şirketlerinin Guatemala’ya doğrudan uçuşları vardır. Guatemala yolculuğu aktarmaya bağlı olmakla birlikte Türkiye’den ortalama 18 saatlik bir yolculuk demektir.

Guatemala genel olarak ılıman bir iklime sahip olduğu için senenin her dönemi ziyarete uygundur aslında. Fakat yağışların çok olduğu mayıs ve ekim arasında gidilmesi yine de çok tavsiye edilmez. Turistik açıdan ülkenin en yoğun olduğu dönem aralık ve mayıs arasıdır. Bu dönem hem iklimin daha kuru ve yağışların az olması hem de pek çok festivalin bu zaman aralığında gerçekleştirilmesi sebebiyle tercih edilmektedir. 

Guatemala halkı yabancılara karşı hiç önyargılı değildir. Ülkede genelde insanlara hem isim hem de soy isimleriyle hitap edilir. Pek çok etnik kültürün bir arada yaşadığı ülkede farklı kültürlere saygılı olmanız beklenir. Çok kuralcı olmayan Guatemala halkı için saygılı olmak çok önemlidir. Özellikle büyüklere karşı saygılı olmayı çok önemserler.

Guatemala mutfağı bölgeden bölgeye farklılık göstermekle beraber daha çok Meksika ve İspanyol mutfağı etkisindedir. Fakat Meksika mutfağı kadar baharatlı yiyeceklere rastlamazsınız. Ülke mutfağında mısırdan yapılan tortillalar, siyah fasülye ve pirinç çokça yer tutmakta ve hemen her yemeğin yanında mutlaka servis edilmektedir. Et ve balık tüketiminin yoğun olduğu ülkede çorba da hayli popülerdir. Hemen her yemeğin içinde et vardır.

Ülkenin geleneksel lezzetlerinden kaq ik bitkilerle harmanlanarak hazırlanan hindi çorbasıdır ve daha çok Alta Verapaz’da pişirilmektedir. Empanadas adını verdikleri normal un ya da mısır unundan hazırladıkları ve et ve patates ile doldurdukları yemekleri de çokça sevilmektedir. Guatemala’ya gittiğinizde pepianı mutlaka deneyin. Pepian tavuk, biftek ve domuz etinin yanı sıra domates, karabiber, chilli ile hazırladıkları tortillalarıdır. Püre haline getirilmiş ve soğan ve baharatlarla çeşnilendirilmiş avakado yemeği guacamole lezzetli bir aperatiftir. Chiles rellenos yemeği ise sebze, karabiber ve peynirle hazırlanan bir et yemeğidir.

Guatemala’da kahvaltı da kahvenin yanında frijoles adını verdikleri siyah fasulye, yumurta ve ekmek yemek alışkanlığı vardır. Öğlen yemeklerini ise ‘comedores’ adını verdikleri mekânlarda yemeyi tercih etmektedirler. Comoderes için restoran demek doğru olmayacaktır. Genellikle en fazla 4 kişilik masanın bulunduğu bu küçük dükkânlarda ucuz ve bir ya da iki opsiyonun olduğu yemek seçenekleri vardır. Fakat ülkeye gittiğinizde bunlardan birinde mutlaka yemek yemeniz tavsiye edilir, çünkü geleneksel Guatemala mutfağını en iyi burada tadabilirsiniz.

Guatemala’nın ulusal birası Gallo’dur. Ham şeker kamışından yaptıkları quetzalteca güçlü içkilerinden biridir. Yerel romları Ron Centenario Zacapa’nın hayli meşhur olduğu ülkede licuados adını verdikleri taze meyveler ve sütle hazırlanan içecekleri de çokça tüketilir. Guatemala’da müşterilerden beklenen bahşiş miktarı yüzde 10’dur.

Guatemala’nın çok kültürlü yapısı ülkeden dönerken sevdiklerinize alabileceğiniz pek çok hediye alternatifini de beraberinde getirmektedir. Hatta Guatemala için Orta Amerika’daki en iyi hediye alternatiflerini bulabileceğiniz yer tanımının yapılması da bundandır. Yerel pek çok ürünü bulabileceğiniz dükkânların çok olduğu ülkede Guatemala City’deki The Central Market ve Craft Market en iyi alışveriş mekanlarıdır. Ayrıca kentte iki haftada bir kurulan Chichicastenango pazarından en otantik, geleneksel hediyeleri bulabilir, yerli sanatçılarla tanışabilirsiniz. Tekstil konusunda bölgeden bölgeye farklılık gösteren desen ve işleme teknikleri seçim yapmanızı güçleştirebilir. Ayrıca Maya mücevherleri, yeşim taşı ve ahşap oymacılığı, deri işlemeciliği Guatemalalıların ince el işçiliğinde ne denli usta olduklarının ispatıdır.

Eğer daha modern alternatifler peşindeyseniz ise Guatemala City’deki Gran Centro Comercial Los Proceres, Galerias La Pradera, Plaza Cemaco ve Geminis International Mall gibi mekânları ziyaret edebilirsiniz. Alışveriş merkezlerinin pazarları da açık olduğu Guatemala’da dükkânlar genellikle sabah 09.30’da açılır ve 19.30’da kapanmaktadır.

Guatemala zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Bu yüzden ülkede pek çok festival vardır. Bunlardan ilki her temmuz başında Coban’da kutlanan ve iki hafta süren La Fiesta NacionalIndígena de Guatamela’dır. Aynı zamanda en önemli Maya festivallerinden olan etkinlik boyunca geleneksel kıyafetler giyilir, konserler düzenlenir, dans edilir. Maya kültürüne özgü yemekler servis edilir ve el yapımı ürünler satışa sunulur.

Dia de Todos los Santos ve Dia de Los Mertos ülkede ölülere adanmıştır. Her sene 1 Kasım’da ülke genelinde kutlanan festivalde mezarlıklar ziyaret edilip, renkli şekerden yapılma kafatasları, iskelet kostümleri giyilip ve hediyeler dağıtılmaktadır. Ayrıca ülkenin geleneksel yemeklerinden fiambre de bu tarihte pişirilir.

Garinagu Festivali ülkenin en renkli festivallerinden biridir. Karayip kıyısında Livingston’da düzenlenen festivalde sokak partileri ve müzikli eğlencelerin yanı sıra dini seremoniler de gerçekleştirilmektedir. Festival her yıl kasım ayının sonunda düzenlenmektedir ve Garifuna halkının geleneksel festivalidir.

Antigua kentinde düzenlenen geleneksel festival Semana Santa’da ise dini ikonlar, çiçeklerden yapılmış halılar ve renkli kostümlerini giymiş katılımcılar şehri kuşatır. Festival her yıl nisan ayında paskalya haftasında düzenlenmektedir.

La Quema del Diablo yani “şeytanın yanışı” adlı festivallerinde ise Guatemalılar şeytanı sokaklarından temizlerler. 7 Aralık tarihinde Guatemala City’de düzenlenen festivalde sokaklarda ateşler yakılır ve müzik yapılır.

· Kutsal Cumartesi (Mart ayının son cumartesi günü

· Pazartesi Paskalyası (Mart ayının son pazartesi günü),

· İşçi Günü (1 Mayıs),

· Ordu Günü (30 Haziran),

· Hz. Meryem’in Göğe Yükselmesi (15 Ağustos),

· Bağımsızlık Günü (15 Eylül),

· Devrim Günü (20 Ekim),

· Azizler Günü (1 Kasım),

· Noel Günü (25 Aralık),

· Yılbaşı Arifesi (31 Aralık)

Guatemala’da iklim bölgeler arası fark gösterebilmektedir. Central ve Western Highlands bölgelerinde ılıman iklimin hâkim olduğu Guatemala’da hava diğer bölgelere göre daha serindir. Peten ve Pacific Coast bölgeleri ise daha sıcak ve tropikal iklim etkisi altındadır. Guatemala iklimini sıcak ve soğuktansa yağışlı ve kuru diye ikiye ayırmak daha doğru olacaktır. Yıllık sıcaklık ortalamasının 22 derece olduğu ülke kasım ve nisan arası kuru geçer. Bu dönemde ortala sıcaklık 18 derece civarındadır. Mayıs ve ekim arası dönemin hayli yağışlı olduğu Guatemala’da genel olarak geceleri hava aniden soğuyabilmektedir.

Guatemala’nın tarihi M.Ö. 2500’lere kadar dayanmaktadır. Arkeolojik çalışmalar Guatemala bölgesinde yaşayan avcı ve toplayıcı topluluklar olduğunu göstermektedir.

Dünyanın en eski topluluklarından Mayalara ev sahipliği yapan Guatemala’nın Peten bölgesi Mayalara ait en eski kalıntıların bulunduğu bölgedir. Maya İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından da Maya köklerinden gelen pek çok topluluğun yaşadığı Guatemala 1519 ile birlikte İspanyolların istilalarına ve sömürge faaliyetlerine maruz kalmıştır. 15 Eylül 1821 tarihine dek İspanya’ya bağlı olan ve bununla mücadele ülke bu tarihte bağımsızlığını ilan etmiştir. Fakat bu tarihle beraber kolonyel hareket tam olarak son bulmuştur denemez, ülkenin farklı bölgelerinde mücadeleler devam etmiştir. 1847 tarihinde tam bağımsızlığını ilan edilen ülkenin ilk başkan olarak Carrera geçmiştir. Bu tarihlerde de ülkede sıkıntılar devam etmiştir çünkü Carrera’nın muhafazakâr yönetimi tepki çekmiştir.

1871 yılında liberal dönemin başladığı Guatemala’da Justo Rufino Barrios bu harekete öncülük etmiştir. Bu dönemde kahve ticaretiyle ekonomisi de güçlenen ülkede siyasi istikrarsızlık sürmüştür. 1944 senesinde yaşanan devrimle ülkede pek çok reform uygulanmış olsa da sonuçtan memnun olmayan halk sivil savaşa girmiştir. Bu savaş döneminde Rio Negro katliamı gibi kanlı bir süreç yaşanmıştır. Guatemala’daki savaşın bitişi 1996 senesine denk gelir. Bu tarihten itibaren ülkedeki savaşa dair pek çok kitap yazılmış ve belgesel çekilmiştir. Barışın gelmesinden bu yana ekonomik anlamda yükselişe geçen Guatemala hala yaralarını sarmaktadır.

Guatemala Latin Amerika’nın fakir ülkelerinden biridir. Gelir dağılımının adil olmadığı ülkede, kişi başına düşen gelirin çok yüksek olduğu da söylenemez. Bunda ülke içinde yaşanan siyasi ve toplumsal sorunlarında etkisi vardır elbette. 2009’da yaşanan ekonomik krizin ardından Amerika’dan destek alan ülke ekonomisi son yıllarda ivme kazanmıştır. Ülkenin en önemli geçim kaynaklarının başında turizm gelir.

Özellikle arkeolojik bölümlerin ve tarihi kalıntıların çokça ziyaret edildiği Guatemala’da turistik açıdan popüler pek çok bölge bulunmaktadır. Guatemala dağlık bir bölge olduğu için araziler parçalıdır. Bu da tarımı güçleştirmektedir. Ülkede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri arasında muz, şekerkamışı, kahve, kakule, fasülye yer alırken büyükbaş hayvan, koyun ve domuz yetiştiriciliğinin de ülke ekonomisine katkısı büyüktür. Ülkede en çok ihraç edilen tarım ürünleri ise kahve, şeker, petrol ve muzdur.

Guatemala kolonyel dönemden itibaren bir Hristiyan ülkesi olmuştur. Fakat bunun içeriği sosyal ve politik dengesizlikler sebebiyle değişime uğramıştır. Hristiyan nüfus içinde Protestanların baskın olduğu Guatemala’da Katolik ve Ortodoks nüfus da yoğundur. Ayrıca Maya kültüründen kalma bir takım ritüeller ve seremoniler de hala sürdürülmektedir.

GUATEMALA BÜYÜKELÇİLİĞİ

Adres: Diagonal 6, 12-42 Zona 10, Edificio Design Center, Torre II, Oficina 406 Guatemala

Telefon: +502 535 40 637

Faks: +502 233 72 972

[email protected]

Görev Bölgesi: Guatemala, El Salvador, Honduras, Belize

Guatemala’nın resmi dili İspanyolcadır ve İspanyolca birinci ya da ikinci dik olarak Guatemala halkının yaklaşık yüzde 93’ü tarafından konuşulmaktadır. Fakat Guatemala zengin bir dil ağacına sahiptir. Maya kültüründen gelen Guatemala’da 21 farklı Maya dilinin yanı sıra Maya dil ailesinden gelmeyen 2 farklı dil daha konuşulmaktadır. Daha çok kırsal alanda konuşulan bu dilller arasında Xinca, Garifuna, Mam, K’iche’, Kaqchikel, Q’eqchi gibi diller vardır.